نام تجاری گیاه:
Green tea
نام علمی گیاه:
Camellia sinensis
تاریخچه:
چای سبز از برگ های گیاه چای تهیه می شود. استفاده از برگ های چای سبز نخستین بار بیش از 3000 سال پیش در منطقه ای در جنوب غربی چین رواج پیدا کرد و به احتمال زیاد، ابتدا برای جویدن و خوردن استفاده می شد. به تدریج و با گذشت زمان استفاده از برگ و جوانه ی چای در پخت و پز به عنوان دارو و نوشیدنی گسترش یافت، اما روش مناسب دم کردن برگ ها برای جلوگیری از فرآیند اکسیداسیون به قرن هشتم میلادی باز می گردد.
خصوصیات محصول
خواص
1- تسریع کننده ی کاهش وزن
پژوهشی براساس مطالعات انسانی در نشریه ی طب چینی منتشر شده که نتایج آن نشان می دهد، مصرف چای سبز و عصاره ی آن پس از صرف غذا با افزایش حرارت و اکسیداسیون چربی به کاهش وزن کمک می کند. در این آزمایش که روی نمونه های انسانی انجام شد، 300 گرم از EGCG (اپی گالوکاتچین گالات) به مدت 2 روز به 6 مرد چاق داده شد. یافته ها نشان داد که ترکیب EGCG به تنهایی سبب افزایش اکسیداسیون چربی در مردان شده و اثرات ضد چاقی دارد.
دیگر پژوهش منتشر شده در همین نشریه نشان می دهد که کاتچین(یک نوع پلی فنول) چای سبز به خصوص EGCG، اثر ضدچاقی دارد و به کاهش وزن کمک می کند. داده های مطالعات انسانی اخیر نشان می دهد که مصرف چای سبز با افزایش حرارت و افزایش اکسیداسیون چربی پس از صرف غذا به کاهش وزن کمک می کند. پلی فنول های چای سبز به افزایش حرارت درونی بدن کمک کرده و به این ترتیب میزان سوخت انرژی سلول های چربی را افزایش می دهد.
2- تنظیم کننده ی کلسترول خون
پژوهش منتشر شده ای در مجله یNutritional & Environmental Medicine نشان می دهد که چای سبز به کاهش کلسترول در بدن کمک می کند. این تحقیق را محققان آمریکایی و چینی روی 240 مرد و زن (متوسط سن 55 سال) انجام دادند و نتایج نشان داد که مصرف چای سبز پس از 12 هفته باعث کاهش کلسترول LDL به میزان 15 درصد می شود.
پژوهش دیگری نشان می دهد که چای سبز، کلسترول کل را کاهش داده و سبب افزایش HDL می شود. پلی فنول های چای سبز جذب کلسترول از طریق روده را مسدود کرده و به کاهش کلسترول کمک می کنند. این چای، باعث کاهش چشمگیر سطح کلسترول مضّرِ خون، به خصوص در افراد سیگاری می شود.
تحقیقات اُکودا (Okuda) و همکاران نشان داد، تانن چای سبز از افزایش سطوح سرم کلسترول جلوگیری کرده و آن را مهار می کند. نتایج این بررسی نشان می دهد که کاتچینِ چای سبز، سبب کاهش کلسترول خون می شود. مکانیسم این عملکرد شاید به دلیل دفع بیشترکلسترول و یا به دلیل افزایش دفع اسیدهای صفراوی و تغییر متابولسم کلسترول اِندوژن باشد.
3- تنظیم کننده ی قند خون
مطالعات گومز و همکاران نشان می دهد، EGCG(اپی گالوکاتچین گالات) چای سبز، با ناقل گلوکز وابسته به سدیم SGLT1، جذب گلوکز از راه روده را مهار می کند و از این راه به افزایش کنترل قندخون کمک می کند. برمبنای پژوهش دیگری که محققان ژاپنی، سال 2004 روی موش های آزمایشگاهی دیابتی انجام دادند، عصاره ی چای سبز باعث کاهش چشمگیر قندخون شد. EGCG با تقلید از عملکرد انسولین، به کاهش قندخون کمک می کند.
4- تنظیم کننده ی فشار خون
پلی فنل های چای سبز در کاهش فشار خون موثر هستند. در پژوهشی که نتایج آن در Science Report انتشار یافت، نوشیدن چای سبز به طور چشمگیری سبب کاهش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک در افراد شد. پژوهشی دیگر در ژورنال Journal of Dietary Supplements نشان داد مصرف چای سبز سبب کاهش فشار خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 شد. در این آزمایش، مصرف چای سبز به میزان سه فنجان در روز و به مدت چهار هفته، از فشاز خون سیستولیک و دیاستولیک کاست.
5- بهبود دهنده ی عملکرد کبد
یک پژوهش بالینی روی 80 زن و مرد بین 20 تا 50 سال نشان داد که مصرف چای سبز پس از 12 هفته به طور چشمگیری سطح آنزیم های کبدی ALT و AST را کاهش می دهد. اعتقاد بر این است که کاتچین چای سبز باعث کاهش استرس اکسیداتیو در کبد شده و به کاهش بیماری های کبدی کمک می کند.
مطالعات مبتنی بر جمعیت نشان می دهد که احتمال ابتلا به بیماری های کبدی در مردانی که روزانه بیش از 10 فنجان چای سبز می نوشند کمتر از افراد دیگر است. همچنین به نظر می آید چای سبز از کبد در برابر اثرات مخرب موادی سمی مثل الکل، محافظت می کند. پژوهش های انجام شده روی حیوانات نشان می دهد که چای سبز از بدن موش های آزمایشگاهی در برابر تومورهای کبد محافظت می کند.
6- بهبود دهنده ی عملکرد قلب و عروق
پژوهشی منتشر شده در نشریه ی پاتولوژی، نشان می دهد که آنتی اکسیدان های چای سبز با کاهش سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون، خطر ابتلا به آترواسکلروز یا تصلب شرایین و در پی آن بیماری های قلبی عروقی و سکته را کاهش می دهد.
پژوهش منتشر شده در نشریه ی Cardiovascular and Hematological Disorders Drug Targets نشان می دهد که پلی فنول های چای سبز، خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی دارند. این ترکیبات با از بین بردن رادیکال های آزاد، از تولید بیش از حدِّ مواد التهابی و آسیب سلولی در بدن جلوگیری می کنند و خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را کاهش می دهند.
7- ضد سرطان
مطالعات بالینی نشان می دهد که پلی فنل هایِ چای سبز به خصوص کاتچین می توانند نقش مهمی در جلوگیری از سرطان ایفا کنند. محققان بر این باورند که پلی فنل ها به کشته شدن سلول های سرطانی و جلوگیری از رشد آنها کمک می کنند. پژوهش دیگری مبتنی بر مطالعات انسانی در سال 2014 نشان می دهد که چای سبز اثر محافظتی در برابر سرطان های دهان، ریه و مثانه دارد.
8- بهبود دهنده ی عملکرد مغز
مطالعات متعدد در نمونه های حیوانی نشان می دهد که کاتچین چای سبز، از سلول های عصبی محافظت کرده و خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و پارکینسون را کاهش می دهد.
مواد مؤثر
اپی گالوکاتچین گالات، فلاونوئید، تانن، کافئین، پلی فنول، تئوفیلین، تئوبرومین، آنتوسیانین، گالیک اسید.
دانستنی ها
چای شناس چینی، لو یو، نخستین کتاب درباره ی چای را نوشته است. او در این کتاب چگونگی کشت چای، روش دم کردن و فواید چای سبز برای سلامتی را شرح می دهد. در سلسله ی وی جین، بر محبوبیت چای سبز در چین افزوده شد و به تدریج از یک نوشیدنی گران قیمت به نوشیدنی در دسترس عموم، بدل شد.
حد مجاز مصرف
5-3 فنجان در روز.
بهترین زمان مصرف
2 ساعت پیش یا پس از غذا.
عوارض جانبی
- خانم های باردار و شیرده، پیش از مصرف با پزشک مشورت کنند.
- افراد مبتلا به دیابت، کمخونی، آریتمی قلب، گلوکوم(آب سیاه) و اختلالات خونریزی، پیش از مصرف با پزشک مشورت کنند.
- افرادی که داروهای مرتبط با فشار خون مصرف می کنند، پیش از مصرف این چای با پزشک مشورت کنند.
تداخل های دارویی احتمالی
مصرف چای سبز ممکن است با داروهایی مثل آمفتامین، کوکائین، افدرین، آدنوزین، سایمتیدین، کلوزاپین، دی پیریدامول، دی سولفیرام، استروژن، فلووکسامین، لیتیوم، دیکلوفناک، پنتوباربیتال، فنیل پروپانول آمین، ریلوزول، تئوفیلین، وارفارین، وراپامیل، داروهای ضد افسردگی، قرص های ضد بارداری، داروهای ضد انعقادخون و آنتی بیوتیک ها (سیپروفلوکساسین، انوکساسین، نورفلوکساسین، ترووافلوکساسین و گرپافلوکساسین) تداخل داشته باشد. اگر مصرف کننده ی این داروها هستید، پیش از مصرف چای سبز یا مکمل های آن، با پزشک مشورت کنید.
کاربرد در طب قدیم
قرن هاست که چای سبز در هند، چین و ژاپن کشت می شود و برای درمان بیماری ها و عوارضی مثل بهبود هضم، بهبود عملکرد سیستم قلب و عروق، افزایش متابولیسم، کاربرد دارد. در دوران باستان و در طب سنتی چین، چای سبز دارویی طبیعی برای افزایش هوشیاری، بهبود خلق و خو، کاهش استرس، بهبود عملکرد کبد، رفع عطش، رفع یبوست، درمان سردرد و سرگیجه بود.