نام تجاری گیاه:

                          Rooibos Tea

نام علمی گیاه:

 Aspalathus linearis

تاریخچه:

منشاء رویبوس، آفریقای جنوبی است. مردم قبیله خویسان در این ناحیه، قرن ها برگ های این گیاه را جمع آوری می کردند و از آنها برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می کردند. مصرف رویبوس در واقع با  تحلیل رفتن قبایل خویسان پایان یافت ولی خوشبختانه یک گیاهشناس به نام کال هامبرگ، برگ های این گیاه را در سال 1772 مجددا پیدا کرد و و سبب رواج نوشیدن این چای شد. سپس در سال 1904 یک مهاجر روسی به نام بنجامین جینسبرگ که در تولید چای دست داشت، بازاریابی این نوشیدنی را با نام “چای کوستان” و به عنوان جایگزینی برای چای معمولی، آغاز کرد.

امروزه محبوبیت چای رویبوس علاوه بر آفریقا، آسیا و کشورهای اروپایی، در کشورهای آمریکایی هم رو به افزایش است. این گونه که شواهد موجود نشان می دهد، محبوبیت این چای در بین دوستداران نوشیدنی چای، همچنان روند رو به رشدی خواهد داشت و دلیل این امر، طعم گوارا و خواص مفید آن برای سلامتی است. طی چندسال گذشته تقاضا برای چای رویبوس بیش از 50 درصد زیاد شده است.


خصوصیات محصول

1-بهبود دهنده عملکرد کبد

در سال 2015 آزمایشی به منظور بررسی اثر عصاره چای سبز رویبوس بر عملکرد کبد موش های نر، در قالب دو طرح جداگانه به مدت 28 و 90 روز انجام شد. نتایج نشان داد که عصاره این گیاه سبب افزایش جذب مواد غذایی شد، بدون اینکه بر پارامترهای وزنی اثری داشته باشد. همچنین این عصاره پس از 90 روز، سبب کاهش مقدار آهن و کلسترول کل و افزایش فعالیت آنزیم آلکالین فسفاتاز شد. این عصاره اثر مخربی بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان کبد نداشت. فعالیت آنزیم گلوتاتیون ردوکتاز که آنتی اکسیدان است، پس از 28 روز زیاد شد، در حالی که پس از 90 روز، از میزان آن کاسته شد.

2-تنظیم کننده قند خون

آسپالالتین، که از فیتوکمیکال های اصلی رویبوس است، بر جذب گلوکز اثر می گذارد و با ایجاد غلبه بر مقاومت به انسولین، از میزان گلوکز پلاسما می کاهد. همچنین مشخص شده است که آسپالاتین سبب تحریک ترشح انسولین از سلول های بتای پانکراس می شود. البته اثر آسپالاتین بر ترشح انسولین، کمتر از اثر آن بر میزان جذب گلوکز است.

از آنجایی که آسپالاتین می تواند گونه های فعال اکسیژن درون سلولی را از بین ببرند، گفته می شود فعالیت آنتی اکسیدانی آن می تواند در تحریک جذب گلوکز و ترشح انسولین و در نتیجه تنظیم قند خون نقش داشته باشد. مکانیزم دقیق اثر آسپالاتین بر بهبود جذب گلوکز و ترشح انسولین از سلول های بتای پانکراس همچنان در دست بررسی و پژوهش است.

در سال 2015، یافته های پژوهشی که برای بررسی اثر عصاره رویبوس سبز (تخمیر نشده) بر موش های دیابتی انجام شد، نشان داد که عصاره رویبوس سبب افزایش جذب گلوکز در غیاب انسولین شد. این عصاره، در واقع فعالیت ناقل های گلوکز را افزایش داد. محققان این آزمایش معتقدند علاوه بر آسپالاتین، مواد دیگری در رویبوس هم می توانند این اثر مثبت را داشته باشند.

3-تنظیم کننده کلسترول خون

به منظور بررسی اثر رویبوس بر پروفایل لیپید خون انسان، آزمایشی در سال 2011 انجام شد. نتایج این آزمایش که در ژورنال Journal of Ethnopharmacology منتشر شد، حاکی از اثر مثبت رویبوس بر چربی خون بود. در این تحقیق، 40 فرد داوطلب به مدت شش هفته، روزانه شش فنجان چای رویبوس تخمیر شده دریافت کردند. نتایج نشان دادند که پس از مصرف رویبوس، افزایش چشمگیری در محتوای تام فنلی و کاهش قابل توجهی هم در مارکرهای پراکسیداسیون چربی در پلاسما دیده شد. مصرف رویبوس از میزان LDL و تری آسیل گلیسرول ها در سرم کاست و مقدار HDL را به میزان قابل توجهی افزایش داد. بازدارندگی از جذب چربی و سنتز کلسترول، و افزایش پذیرنده های LDL، از مکانیسم های پیشنهادی برای این اثر هستند.

4-بهبود دهنده تنفس

 در آزمایشی که سال 2006 انجام شد، اثر رویبوس بر عملکرد نای و دریچه قلب خوکچه هندی مطالعه شد. در بین ترکیبات خالص رویبوس که مورد آزمایش قرار گرفتند، کریسوریول اثر برونکودیلاتوری (موثر در درمان اختلالات تنفسی) انتخابی نشان داد. این ماده، یک فلاونوئید بیواکتیو است که به دلیل فعالیت آنتی اکسیدان، ضدالتهاب، ضدتومور و ضدمیکروب شناخته شده است. بر اساس نتایج حاصل، اثر برونکودیلاتوری چای رویبوس در درجه اول، از طریق فعال شدن کانال پتاسیم ایجاد می شود.

5-بهبوددهنده عملکرد قلب و عروق

نتایج پژوهشی که در سال 2011 در ژورنال Phytomedicine منتشر شد و در آن، اثر رویبوس بر عملکرد قلب موش های ویستار نر مطالعه شد، بیانگر اثر مثبت رویبوس بر عملکرد قلب بود. در این آزمایش، عصاره آبی رویبوس و چای سبز به مدت هفت هفته به موش ها خورانده شد و سپس، عملکرد قلب آنها بررسی شد. به نظر محققان، اثر مثبت عصاره آبی رویبوس بر قلب، به دلیل محتوای فلاونول رویبوس است که اثر بازدارندگی بر آپوپتوز (مرگ سلولی) دارد. داده های حاصل از آنالیز کمی آنتی اکسیدان ها در این آزمایش نشان می دهند که مقدار فلاونوئید فلاونول در رویبوس، بیشتر از مقدار آن در چای سبز است. بر اساس نظر محققان، ممکن است فلاونوئیدها از طریق تعدیل گلوتاتیون و سیستم های آنزیمی مرتبط با گلوتاتیون، نقش دفاعی آنتی اکسیدانی در سلول داشته باشند. همچنین رویبوس، به دلیل اثر بهبود دهنده ای که بر پروفایل چربی دارد، با کاهش LDL و افزایش HDL، سبب پیشگیری از ابتلا به بیماری های قلب و عروق می شود.

6-ضداسپاسم

چای رویبوس به میزان زیادی برای رفع اسهال و اسپاسم های شکمی استفاده شده است. در آزمایشی که در سال 2006 انجام شد و نتایج آن در ژورنال Basic and Clinical Pharmacology and Toxicology انتشار یافت، مشاهده شد که عصاره آبی رویبوس اثر آرامش بخش بر انقباضات ژژونوم (بخشی از روده کوچک) خرگوش داشت. اثر چای رویبوس بر اسهال،در موش های سوری نیز بررسی شد و چون ناراحتی اسهال به دلیل ایجاد انقباضات، ایجاد می شود، گفته می شود اثر ضد اسهال رویبوس، به دلیل اثر آن در کاهش انقباضات است.

علاوه بر این، عدم وجود کافئین (که محرک ترشح مواد لوله گوارش است) در این چای، آن را به نوشیدنی مناسبی برای سیستم گوارش تبدیل کرده است. فلاونوئیدها به عنوان ترکیبات ضد اسپاسم، به خوبی شناخته شده اند و حضور این ترکیبات از جمله کوئرستین، روتین، اورینتین و لوتئولین در چای رویبوس، در تاثیر مفید این چای بر دستگاه گوارش نقش دارند. افزون بر این، محتوای تانن رویبوس هم نقش موثری در کاهش اسهال دارد.

7-تقویت سیستم ایمنی

محققان ژاپنی در سال 2006 آزمایشی به منظور ارزیابی خاصیت آنتی اکسیدانی رویبوس و اثر آن بر سیستم ایمنی انجام دادند که نتایج آن در ژورنال Physiology Research منتشر شد. در این آزمایش، اثر آنتی اکسیدانی رویبوس بر کاهش تنش اکسیداتیو در موش های صحرایی دیابتی شده، بررسی شد. یافته ها نشان دادند که کاربرد عصاره آبی چای رویبوس از میزان مالون در آلدهید در پلاسما و بافت های گوناگون است.

در بسیاری از مطالعات، بیان شده است که افزایش اکسیداسیون گلوکز سبب افزایش تولید رادیکال های آزاد و گونه های دیگر فعال اکسیژن مانند H2O2 و پراکسیدهای آلی می شود. عصاره آبی رویبوس در این پژوهش، سبب کاهش غلظت پلاسمایی تری آسیل گلیسرول، کلسترول کل، کراتینین و آمینوترانسفرازها (ALT و AST) شد که این اثر می تواند به دلیل اثر این آنتی اکسیدان ها در محافظت از کبد باشد.

8-تسهیل کننده کاهش وزن

 یافته های پژوهشی که در سال 2017 در ژورنال Journal of African Association of Physiological Science منتشر شد نشان داد که چای رویبوس می تواند از طریق کاهش جذب غذا، در کاهش وزن موثر باشد. چای رویبوس سبب کاهش ترشح لپتین، بازدارندگی از آدیپوژنز (چربی زایی) می شود و تغییر متابولیسم آدیپوسیت ها (سلول های چربی) می شود. از آنجایی که در این آزمایش، ترکیبات اصلی عصاره، اورینتین، ایزواورینتین و کوئرستین بودند، گفته می شود به دلیل اکسید شدن رویبوس در فرایند تخمیر، ترکیباتی غیر از آن، در خاصیت ضدچاقی این گیاه نقش دارند.

9-فشار خون

آن گونه که در ژورنال Journal of African Association of Physiological Science منتشر شده است، چای رویبوس می تواند در کاهش فشار خون نقش داشته باشد. در این پژوهش، در شرایط آزمایشگاهی (in vitro)، چای رویبوس غنی از آسپالاتین، سبب افزایش معنی داری در تولید نیتریک اکسید در سلول های اندوتلیال انسانی شد (این امر باعث آرامش عروق خونی و پیشگیری از افزایش فشار خون می شود) ولی تغییری در میزان ACE (آنزیم مبدل آنژیوتانسین، که باعث افزایش فشار خون می شود) ایجاد نکرد. نکته جالب اینجاست که در یک آزمایش بالینی که روی انسان انجام شد، رویبوس به میزان 6 درصد اثر بازدارندگی روی این آنزیم در داوطلبان نشان داد. می توان این یافته ها را با اثر نیتریک اکسید بر آنزیم ACE مرتبط دانست.

آسپالاتین، کریسوریول، نوتوفاگین، اورینتین، سافلومین، پروسیانیدین ها، ویکنین، کوئرستین، ایزوکوئرستین، روتین، گلیکوزیدهای آپی ژنین، اسکولتین، اسکولین، ایزوویتکسین، هیپروزید، اسیدهای کربوکسیلیک فنلی، اسیدهای هیدروکسی سینامیک و مواد معدنی.

  • در طی جنگ جهانی دوم، چای رویبوس به جایگزین مهمی برای چای معمولی تبدیل شد، چون در آن زمان حمل و نقل چای از آسیا تقریبا غیر ممکن بود.
  •  در سال 1968، فردی به نام آنیک ترون کتابی درباره فواید چای رویبوس برای سلامتی، به ویژه درمان کولیک در نوزادان، نوشت.
  • خاصیت آنتی اکسیدانی رویبوس بسیار زیاد است و از این نظر، در رتبه بعد از چای سبز قرار می گیرد.
  • برگ های چای رویبوس سبز هستند و وقتی طی فرآوری، تخمیر می شوند به رنگ قرمز در می آیند.
  • چای رویبوس، در انواع سبز، تخمیر شده و طعم دار شده (به عنوان مثال، با نعناع، وانیل، بابونه و کارامل) وجود دارد.
  • رویبوس، مانند چای ترش، چای قرمز هم نامیده می شود.
  • تفاوت رویبوس با چای های دیگر در این است که رویبوس فاقد کافئین است و مقدار تانن های آن کمتر از انواع دیگر چای است.

    در حال حاضر، گزارش خاصی مبنی بر حد مجاز مصرف رویبوس وجود ندارد. ولی در منابع دیده شده که مقدار بهینه مصرف روزانه رویبوس، 750 تا 3000 میلی گرم برگ گیاه، ترجیحا در چند نوبت، پیشنهاد شده است.

    2 ساعت قبل یا بعد از غذا.

    • به نظر می آید مصرف رویبوس به شکل چای ضرری ندارد، ولی در مورد مصرف دارویی آن مدارک کافی در دسترس نیست.
    •  در مورد مصرف رویبوس در شرایط بارداری و شیردهی، اطلاعات کافی موجود نیست و جهت حفظ ایمنی، بهتر است در این شرایط از مصرف رویبوس خودداری شود.
    • در یک منبع مشاهده شد که افراد مبتلا به ناراحتی های کلیه و کبد و کسانی که تحت شیمی درمانی هستند باید قبل از مصرف چای رویبوس با پزشک خود مشورت کنند.
    •   در برخی منابع گزارش شده است برخی افراد ممکن است به مصرف رویبوس آلرژی نشان دهند. علائم چنین حساسیتی عبارتند از سختی تنفس، درد سینه، سختی بلع یا حساسیت های پوستی.

      تا کنون تداخل دارویی برای رویبوس گزارش نشده است.

      عدم وجود کافئین و مقدار اندک تانن ها در این گیاه، استفاده از آن به عنوان یک گیاه دارویی را در سطح جهانی رونق بخشید. رویبوس در طی سنتی آفریقای جنوبی، جایی که منشاء این گیاه است، به عنوان یک چای سالم مصرف می شد و برای درمان خستگی های مزمن، تهوع و انقباض های شکمی استفاده می شد.


دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *